Focus groups

Свет

Првите програми со концепт за намалување на штетите се започнати во првата половина и кон средината на ХХ век. Во 1920 година група лекари во Велика Британија доаѓаат до заклучок дека одржувањето со лекови е еден од можните третмани кои се неопходни за да им се помогне на лицата кои употребуваат дроги да водат функционален и стабилен живот. Подоцна во 1950-60-тите години почнува да се применува супституциона терапија со метадон за корисниците на опијати.
Првите програми за намалување на штети се појавуваат на почетокот на 80-тите години на ХХ век во Велика Британија, Холандија и некои држави на САД како одговор на хероинската епидемија и ризикот од проширување на ХИВ/СИДА, хепатитис и други сексуално и крвно преносливи инфекции. Од тој момент програми за намалување на штети почнуваат да се отвораат низ цел свет, а со тоа се појавува и потребата за подобро организирање на меѓународно ниво. Така, во 1990 година, на Првата меѓународна конференција во Ливерпул, Велика Британија, започнува “Движењето за намалување на штетите од употреба на дроги.


Концептот на намалување на штети во Македонија почнува да се применува во почетокот на 80-тите години на ХХ век, со примена на метадонот при третман на мала група лица зависни од опијатни дроги, во ЈЗО Психијатриска болница “Скопје”, Скопје. Овој третман како организирана програма почнува да работи во 1994 година, како Центар за превентива и третман на злоупотреба и зависност од дроги во Кисела Вода, во рамките на ЈЗО Психијатриска болница “Скопје”, Скопје.
Како надополнување на работата на Центарот во Кисела Вода, во 1995 година се формира здружението на граѓани Доверба чија мисија е унапредување на лекувањето, рехабилитацијата и ресоцијализацијата на лицата зависни од дроги и други психоактивни супстанции.

Првата програма за размена на прибор за инјектирање е отворена како проект на Фондацијата Институт отворено општество - Македонија, инициран од самите лица кои употребуваат дроги, под името М.А.С.К.А. Веќе од следната 1997 година овие активности ги продолжува
ХОПС - Опции за здрав живот од Скопје. Во 2000 и 2001 година се отвораат нови програми за размена на прибор за инјектирање, Избор во Струмица и Виа Вита во Битола. Во текот на 2005 година се отворени уште пет програми за размена на прибор за инјектирање: ХОПС - Куманово во Куманово, Младински клуб во Штип, Зона-Кавадарци во Кавадарци, Опција - Охрид во Охрид и Хелп во Гостивар.

Како резултат на многубројните и разновидни активности наменети за целните групи, програмите за намалување на штетите успеваат да остварат поширока соработка со други институции и организации, во национални и регионални размери и да ја промовираат политиката на намалување на штети. Во 2003 година програмите за намалување на штети се вклучуваат во Националната стратегија за ХИВ/СИДА на Република Македонија. Во јуни 2005 година е формирана Македонската мрежа за намалување на штети во која членуваат повеќе организации, институции и стручни лица кои се занимаваат со намалување на штети, превенција на ХИВ/СИДА и човекови права.

 Намалување на штети

Под намалување на штети се подразбира збир на политики, стратегии и активности кои се стремат да ги намалат штетните последици од употреба на дроги и други психоактивни супстанции врз лицата кои употребуваат дроги, нивните семејства и пошироката општествена заедница. Главното делување е насочено кон неколку основни аспекти кои директно се поврзуваат со употребата на дроги и други психоактивни супстанции:

Здравствени (превенција на ХИВ/СИДА, хепатитис Б, Ц, предозирање, зависност, други здравствени проблеми)§
Социјални (здравствено осигурување, социјални услуги, семејство, заедница)§
Економски (подобрување на економската состојба)§
Правни (човекови права, намалување на криминално однесување)§
Останати последици поврзани со употребата на дрога§

Намалување на штетите е еден од трите комплементарни пристапа врзани за употребата на дрогите, во кои спаѓаат и намалување на понудата и намалување на побарувачката на дрога. Концептот на намалување на штети постојано се проширува и се стреми да опфати и други општествено-маргинализирани и ранливи групи како: комерцијални сексуални работници/чки, луѓе во затвори, луѓе кои живеат со ХИВ/СИДА, мажи кои имаат секс со мажи, ЛГБТ (лезбејки - геј - бисексуалци - трансексуалци).

Принципи

• Главен акцент на прагматични цели. Да се прифати фактот дека дрогите постојат и дека постојат луѓе кои употребуваат дроги кои можат и имаат право да побараат и да добијат помош која одговара на нивните специфични потреби.
• Воспоставување на хиерархија на ризици и краткорочни цели. Намалувањето на штетите воспоставува хиерархија од мали и лесно остварливи чекори кои, доколку се реализираат еден по еден, би воделе кон поздрав живот на корисниците, а и кон поздрава заедница .
• Употреба на повеќе различни стратегии. Не постои единствен пристап кој би бил соодветен за сите. Се вклучуваат стручни лица од различни области кои ќе имплементираат разновидни стратегии за намалување на штетите од употребата на дроги.
• Вклучување на лицата кои употребуваат дроги во самите активности. Активното учество на лицата кои употребуваат дроги е во срцето на програмите за намалување на штетите од употреба на дроги. Тие се незаменлив извор на информации, свесни се за потребите на целната група и имаат лесен пристап до други лица кои употребуваат дроги.
• Почитување на човековите права. Програмите за намалување на штети се залагаат за дестигматизација и ресоцијализација на лицата кои употребуваат дроги и почитување на нивните права на здравствено и социјално осигурување, слободно движење, самоизразување и животен стил и воопшто, правата кои ги има секое човечко битие. Игнорирањето и прекршувањето на нивните човекови и граѓански права, покрај тоа што е противзаконско, ги оневозможува ефикасните интервенции за превенција употребата на дроги и на ХИВ/СИДА, хепатитис и други сексуално и крвно преносливи инфекции.

Програми и интервенции за намалување на штетите

• Достапност и размена на стерилен прибор за инјектирање.
• Супституциски третман.
• Теренска работа и едукација.
• Депенализација на употребата на дроги.
• Медицинска и социјална помош.
• “Ран систем за предупредување” и тестирање на дрогите и психоактивните супстанции.
• Програми за алкохол.
• Програми за никотин.
• Мотивациско интервју.

Историски развој на Програмите за намалување на штети

Свет

Првите програми со концепт за намалување на штетите се започнати во првата половина и кон средината на ХХ век. Во 1920 година група лекари во Велика Британија доаѓаат до заклучок дека одржувањето со лекови е еден од можните третмани кои се неопходни за да им се помогне на лицата кои употребуваат дроги да водат функционален и стабилен живот. Подоцна во 1950-60-тите години почнува да се применува супституциона терапија со метадон за корисниците на опијати.
Првите програми за намалување на штети се појавуваат на почетокот на 80-тите години на ХХ век во Велика Британија, Холандија и некои држави на САД како одговор на хероинската епидемија и ризикот од проширување на ХИВ/СИДА, хепатитис и други сексуално и крвно преносливи инфекции. Од тој момент програми за намалување на штети почнуваат да се отвораат низ цел свет, а со тоа се појавува и потребата за подобро организирање на меѓународно ниво. Така, во 1990 година, на Првата меѓународна конференција во Ливерпул, Велика Британија, започнува “Движењето за намалување на штетите од употреба на дроги.

Република Македонија

Концептот на намалување на штети во Македонија почнува да се применува во почетокот на 80-тите години на ХХ век, со примена на метадонот при третман на мала група лица зависни од опијатни дроги, во ЈЗО Психијатриска болница “Скопје”, Скопје. Овој третман како организирана програма почнува да работи во 1994 година, како Центар за превентива и третман на злоупотреба и зависност од дроги во Кисела Вода, во рамките на ЈЗО Психијатриска болница “Скопје”, Скопје.
Како надополнување на работата на Центарот во Кисела Вода, во 1995 година се формира здружението на граѓани Доверба чија мисија е унапредување на лекувањето, рехабилитацијата и ресоцијализацијата на лицата зависни од дроги и други психоактивни супстанции.
Првата програма за размена на прибор за инјектирање е отворена како проект на Фондацијата Институт отворено општество - Македонија, инициран од самите лица кои употребуваат дроги, под името М.А.С.К.А. Веќе од следната 1997 година овие активности ги продолжува
ХОПС - Опции за здрав живот од Скопје. Во 2000 и 2001 година се отвораат нови програми за размена на прибор за инјектирање, Избор во Струмица и Виа Вита во Битола. Во текот на 2005 година се отворени уште пет програми за размена на прибор за инјектирање: ХОПС - Куманово во Куманово, Младински клуб во Штип, Зона-Кавадарци во Кавадарци, Опција - Охрид во Охрид и Хелп во Гостивар.
Како резултат на многубројните и разновидни активности наменети за целните групи, програмите за намалување на штетите успеваат да остварат поширока соработка со други институции и организации, во национални и регионални размери и да ја промовираат политиката на намалување на штети. Во 2003 година програмите за намалување на штети се вклучуваат во Националната стратегија за ХИВ/СИДА на Република Македонија. Во јуни 2005 година е формирана Македонската мрежа за намалување на штети во која членуваат повеќе организации, институции и стручни лица кои се занимаваат со намалување на штети, превенција на ХИВ/СИДА и човекови права.

КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА

Влатко ДЕКОВ ет ал.
Намалување на штети и ХИВ. Прирачник. Скопје: ХОПС - Опции за здрав живот, 2006.

Harm Reduction: A British Columbia Community Guide, Ministry of Health, 2005.


Се до 1996 година хомосексуалноста во Македонија беше сметана за кривично дело казниво со затвор. Овој член беше изменет не како разултат на волјата и верувањето на Владата во слободата на избор и основните принципи на концептот за човековите права, туку поради тоа што Владата сакаше Македонија да стане членка на Советот на Европа.

Sexual orientation refers to each person’s capacity for profound emotional, affectional and sexual attraction to, and intimate and sexual relations with, individuals of a different gender or the same gender or more than one gender;
  • Heterosexuality refers to those whose primary attractions are to people of the different sex. Such individuals are sometimes referred to as straight.
  • Homosexuality refers to those whose primary attractions are to people of the same sex. Typically, men who are attracted to men are referred to as gay and women who are attracted to women are referred to as lesbians (though they may also identify as gay).
  • Bisexuality refers to those who are attracted to both sexes; such individuals are often referred to as bisexual or bi.
  • Some individuals avoid labels such as straight, gay, or bi and may refer to themselves as samegender loving or use no label at all.
  • Queer is now used more often as an all-encompassing term that refers to all individuals who defy sexual or gender norms, including transgender or transsexual individuals.
  • LGBT(IQ) is also used to refer to those within this group and stands for lesbian-gay-bisexualtransgender (intersex and queer /or/ questioning).

Gender Identity  Gender identity refers to each person’s deeply felt internal and individual experience of gender, which may or may not correspond with the sex assigned at birth, including the personal sense of the body (which may involve, if freely chosen, modification of bodily appearance or function by medical, surgical or other means) and other expressions of gender, including dress, speech and mannerisms;

The umbrella term transgender is used for people whose gender identity and/or gender expression differs from the sex they were assigned at birth. The term may include, but is not limited to: transsexuals, intersex people, cross-dressers, and other gender variant people. ILGA-Europe is aware that the issues relating to intersex people can be significantly different and need to be addressed separately where relevant. Transsexual (or “trans”) persons are individuals who identify with a different sex than that associated with the biological sex that was ascribed to them at birth. A transsexual person can be male-to-female or female-to-male. Additionally, some people who are undergoing hormone therapy, but who do not intend to undergo surgery, also refer to themselves as transsexual.

Transsexual women who were born biologically male are often referred to as MTF, which stands for male-to-female. Transsexual men who were born biologically female are often referred to as FTM, which stands for female-to-male. Transgender and transsexual people may identify as straight, gay, lesbian, bi or any other sexual orientation. In other words, sexual orientation and gender identity are independent of each other. (The definitions presented here for sexual orientation and gender identity find source in definitions offered by the Centre for Women and Men at UCLA, http://www.thecenter.ucla.edu/sexorien.html)

MSM MSM (men who have sex with men or ‘men having sex with men’, or ‘sex between men’) is a public health term describing any man who has sex with another man, whether occasionally, regularly, or as an expression of a gay identity. The term is meant to be descriptive without attaching an identity or meaning to the behaviour, so that health interventions -especially HIV/AIDS education and services - can be directed to persons on the basis of need. UNAIDS and other policy-makers use the term to describe one of four particularly ‘marginalized groups’ – the others being sex workers, injecting drug users and prison populations (UNAIDS Global Report 2006 – see Core document 5. While useful or strategic as a term (minimum offense to hetero-centered policy), it can also be used to avoid or deny a right to an identity. The equivalent term WSW does not appear in public policy documents, although it does in research – see Supporting Document 7 – Amnesty’s Women and HIV/AIDS). (MSM description adapted from texts from the Open Society Institute, 2007 http://www.soros.org/)

Macedonia is a country with approximately 2.000.000 population. There are no relevant and systematic researches for the extent of sex work in Macedonia. However, the public, on the basis of expert and public media statements, operates with a number of 3000 to 4000 people engaged in sex industry, including those forced to perform sexual services, i.e. those that can be identified as trafficking victims.

The largest part of the sex industry in Macedonia is performed in night clubs (usually operating as illegal brothels), bars and private apartments. Open (street) scenes are existing in limited number, “but sex workers operating there usually are most burdened with a huge number of health, social and legal problems (low level of education and information for sexual and reproductive health, sexually transmitting diseases and protection, high level of risky behaviour connected to the drug and alcohol abuse, high level of violence, stigmatization, problems with personal documentation, `inexistence` in State institutions etc.)”.

Although there is some information that sex industry exists in Macedonia, growing and expanding in the last 15 years: "The state has still not built a clear normative system with exactly defined measurements and organs which would cover the prevention and following of prostitution and all of its collateral phenomena. Thus, at the moment, we are in a situation in which the problem with prostitution is dealt with by the organs of the Ministry of Interior, as a problem of disturbing the public order, tightly connected with criminal activities, and by centres for social work which are concerned with prostitution only in specific situations encompassing social issues. In line with this differentiation, both organs have different definitions and approaches towards this social phenomenon, do not follow it systematically, and have neither records nor any other data regarding it. The health aspect of prostitution is even less cared for". In the legal regulations of the Republic of Macedonia the performance of sex work, i.e. “resorting to prostitution" is a violation against the public order (art. 27 from the Law on public order violation in R. M), while some other activities regarding sex work (procuring, encouragement, earning by facilitating the provision of sexual services) are treated and penalized as criminal offences (Art. 191 from the Criminal Law of R.M. 1996). However, in reality: "MOI makes not difference between prostitution and exploitation of prostitution, so that it undertakes measures for "eliminating prostitution", instead of "eliminating prostitution exploitation" and consequently, undertakes drastic police measures against the victims of this exploitation, instead of the exploiters". All of this affects the dignity and human rights of sex workers, bringing them under constant threat (as a result of the selective change of the law and the existing negative stereotypes), which leads to an increase in the violence and stigma, creating distrust toward institutions, marginalization and creating hard-to-reach groups most exposed to infection with STI and HIV.

Due to the described situation, in January 2000, the NGO HOPS – Healthy Options Project Skopje, which has been developing drug use harm reduction programs since 1997, created an outreach program for HIV/AIDS prevention and STI among sex workers, working on the open scene (the street) in Skopje, and later among sex workers in the Roma suburbs in Skopje and sex workers working in the close settings (private apartments, massage parlours). In line with determined needs for the contacted sex workers, which could not be met by existing institutions, HOPS upgraded its services by introducing social, health and legal support services, developed a drop in centre for sex workers, started programs targeting clients of sex workers, but also families, partners and children, and continuously works on community empowerment which leaded to establishing of a newly informal sex workers group STAR.

Still, the program which HOPS is running is the only existing one in whole country, it covers limited number of sex workers and the services provided are available only to sex workers living and working in Skopje. Governmental and political authorities don’t consider sex work to be issue for discussion, except maybe as public health and HIV/STI prevention issue (Ministry of Health and grant supported by GFATM), media treats it only trough its criminal connectivity and sensationalism, general public is ignorant and interested in moral perspective, and human and labour rights perspective is missing at all levels.

All this emphasise the need of future greater involvement of sex workers and their allies in advocating and putting the sex work on the political and public agenda not just as a public health, but also as a human right and labour issue.

sexworkВо најголем број заедници сексуалната работа се смета за општествено девијантна и неприфатлива појава, како таква се етикетира и стигматизира, со тенденција цела социјална група идентификувана како сексуални работници да се остави изолирана и надвор од системите за поддршка и заштита, што неминовно води до развивање на различи модели за опстанок и различни модели на ризично однесување.

Sex Work is illegal in Albania.  The Penal Code anticipates a punishment varying from a simple fine up to three years of detention for persons practicing commercial sex.  Excerpt from a study made by the Albanian Institute for Public Health and Aksion Plus, SWAN Member from Albania, on sex work situation in this South-East European country. Edited by SWAN News

LEGAL SITUATION
Article 200, paragraph 5 of the Penal Code prohibits any act of 'inciting or encouraging a person to the practice of same sex sexual relations, as well as propaganda, association or other act of proselytising with the same scope' by up to 5 years imprisonment.

LEGAL SITUATION
Homosexuality is neither especially protected nor prosecuted in Poland. Sexologists describe it as one of the sexual orientations; some authors use the term of "atypical sexual behaviour, characterised by a sexual attraction to persons of the same sex, either women or men".

sexzdravjeДефиниции и Водечките принципи за успешни програми за интервенции во сексуално здравје

Сексуалноста е централен аспект од бидувањето човек за време на животниот век и ги вклучува полот, родовите идентитети и улоги, сексуалната ориентација, еротизмот, задоволството, интимноста и репродукцијата.