18 Sep Мишел Фуко во Долината на Смртта: интервју со Симеон Вејд
Симеон Вејд
Хедер Данда
Забелешка на уредникот: Мишел Фуко (роден Пол-Мишел Фуко, во 1926) е еден од централните мислители на втората половина на дваесеттиот век. Ниту традиционален филозоф ниту обучен историчар, Фуко го истражуваше пресекот на вистината и историјата преку специфичната историска динамика на моќта.
Во Франција, Фуко бил главна фигура во структурализмот во 1960-тите и во годините што следеле. Меѓутоа, во САД, особено во популарната култура, Фуко често се смета за поттикнувач на движењето “Француска теорија” кое ги зафати американските универзитети во 1970-тите и 1980-тите. Често контроверзни, анализите на Фуко за употребата на моќта во општеството, како и неговите размислувања за сексуалноста, телата и нормите се клучни во развојот на современата феминистичка и квир теорија.
Еден од раните следбеници на размислувањето на Фуко бил Симеон Вејд, асистент професор по историја на Факултетот во Клермонт. Роден во Тексас, Вејд се преселил во Калифорнија во 1972 година, откако докторирал интелектуална историја на западната цивилизација на Харвард во 1970 година. Во 1975 година, Фуко бил повикан во Калифорнија да предава на семинар на Универзитетот во Калифорнија, Беркли. По предавањето, Вејд и неговиот партнер, музичарот Мајкл Стоунман, го поканиле Фуко да ги придружува на пат до Долината на Смртта. По кратко убедување, Фуко се согласил. Незаборавното патување се случило две недели подоцна. Ова интервју го спроведе Хедер Данда на 27 мај 2017 година и истото е уредено во должина, јасност и историска точност.
Бум: Кажете ни’ нешто за сликата погоре.
Симеон Вејд: Ја фотографирав со мојата камера Лаика, во јуни 1975 година. На фотографијата се прикажани Панаминтските Планини, рамнините со сол во Долината на Смртта и замрзнатите дини во Забриски Поинт. Во преден план, две фигури: Мишел Фуко, во белата ролка, неговата свештеничка облека, и Мајкл Стоунман, кој ми беше животен партнер.
Бум: Како завршивте во Долината на Смртта со Мишел Фуко?
Симеон Вејд: Правев експеримент. Сакав да видам какво би било влијанието врз еден од најголемите умови во историјата од искуство што никогаш порано го немал: земање на соодветна доза на клинички ЛСД во пустински амбиент со голема величенственост, а потоа и различни видови на забава . Бевме во Долината на Смртта два дена и една ноќ. Ова е едно од местата што ги посетивме за време на ова патување.
Бум: Што можете да ни’ кажете за оваа фотографија? Дали Фуко и Стоунман го чувствуваа дејството кога е сликана? И не ли беше неподносливо жешко, во Долината на Смртта во јуни?
Вејд: Да. Бевме на висина на задачата, и тоа соодветно, во областа наречена Уметничка Палета. И да, беше многу жешко. Но, во вечерните часови, залади, и можете да го видите Фуко во неговата ролка на свеж воздух. Отидовме во Забриски Поинт за да ја видиме Венера. Мајкл постави звучници насекаде околу нас, бидејќи никој друг не беше таму и ја слушавме Елизабет Шварцкопф како пее Four Last Songs од Ричард Штраус. Видов солзи во очите на Фуко. Влеговме во една јама и легнавме на грб, како вулканот на Џејмс Турел, и го гледавме изгревот на Венера, а подоцна и ѕвездите. Останавме во Забриски Поинт околу десет часа. Мајкл, исто така, ни’ ги пушти и Three Places in New England на Чарлс Ивес и Kontakte на Штокхаузен, како и малку Шопен …. Фуко имаше длабока почит кон музиката; еден од неговите пријатели од факултет бил Пјер Булез.
Бум: Феноменална плејлиста. Но, зошто ЛСД?
Вејд: Откритието на Свети Јован на островот Патмос, според некои, е инспирирано од печурката Amanita muscaria. ЛСД е хемиски еквивалент на халуциногената моќ на овие печурки. Многу големи пронајдоци кои ја направија цивилизацијата возможна се одвивале во општествата кои користеле магични печурки во нивните верски ритуали. Затоа, помислив, ако ова е вистина, ако хемиското соединение има таква моќ, тогаш што ќе прави ова со големиот ум на Фуко?
Бум: Но, зошто отидовте толку далеку за ова искуство? Зошто се возевте пет часа од Клермонт до Долината на Смртта?
Вејд: Главната причина беше тоа што Мајкл и јас имавме толку многу прекрасни патувања во пустината. Долината на Смртта, многу пати, како и Мохаве, Џошуа Три. Ако земете клинички ЛСД и сте на место како Долината на Смртта, можете да слушнете хармонични прогресии како кај Шопен; тоа е највеличенствената музика што некогаш сте ја слушнале, и ве учи дека има повеќе.
Бум: До неодамна, идејата од 1970-тите, како што ја нарековте во вашиот ракопис, “магичниот еликсир” кој ја проширува свеста, беше толку непопуларна, па дури и смешна. Но, актуелните истражувања го доведоа во прашање ваквото негирање на психоделичното искуство.
Вејд: Редно беше! За време на овие патувања го видов небото какво што е навистина, во сите негови величенствени бои и форми, а ги слушнав и одѕивите од биг бенгот, кој звучи како хор на ангели, она за што го сметаа древните луѓе.
Бум: Значи, сакавте да му дадете ЛСД на Фуко, за да може да ја слушне оваа “величенствена музика”?
Вејд: Не само тоа. Беше 1975 година и Редот на нештата беше објавена пред речиси десет години (објавена во 1966 година на француски јазик). Редот на нештата ја обработува човечката конечност, неговата неизбежна смрт, како и смртта на човештвото, тврдејќи дека целиот хуманизам на ренесансата веќе не е остварлив. Дотолку, што може да се каже дека лицето на човекот е избришано.
Бум: Познатиот пасус на крајот од Редот на нештата, го поставува светот без структурите на моќта на просветителството: “Ако ваквите постулати исчезнат … тогаш сигурно може да се каже дека човекот ќе биде избришан, како исцртано лице врз песокта на работ од морето “.
Вејд: Мислев дека ако му дадам клинички ЛСД на Фуко, со сигурност ќе сфати дека е прерано да ги избрише човештвото и умот онакви какви ги познаваме, бидејќи ќе види дека постојат и други форми на знаење, надвор од науката, и поради темата на смртта во неговото размислување до тогаш. Огромниот акцент на конечноста ја намалува нашата надеж.
Бум: Значи, го однесовте Фуко во Долината на Смртта за еден вид преродба, во извесна смисла?
Вејд: Токму така. Тоа беше трансцендентално искуство за Фуко. Тој ни’ напиша неколку месеци подоцна дека тоа е најголемото искуство во неговиот живот, и дека длабоко го променило неговиот живот и неговата работа.
Бум: Непосредно пред ова патување, Фуко тукушто го имаше објавено првиот том од неговото планирано дело од шест томови “Историја на сексуалноста”. Тој, исто така, објави преглед на остатокот од делото, и наводно веќе имал завршено неколку томови од истото. Па, кога оваа промена по Долината на Смртта стана очигледна во неговото дело?
Вејд: Веднаш. Тој ни’ напиша дека ги запалил вториот и третиот том од Историјата на сексуалноста и дека мора повторно да почне. Без разлика дали тоа беше само начин на изразување, не знам, но тој уништи барем некоја верзија од нив, а потоа ги напиша повторно пред својата предвремена смрт во 1984 година. Насловите на овие две последни книги се симболични за влијанието на ова искуство врз него: Употребата на задоволството и Грижата за себе, без никакво споменување на конечноста. Сè по ова искуство од 1975 година е новиот Фуко, нео-Фуко. Одеднаш тој даваше изјави што ја шокираа француската интелигенција.
Бум: Како на пример?
Вејд: Изјавите како на пример онаа дека тој конечно сфатил кој е вистинскиот Колумбо на политиката: Џереми Бентам. Џереми Бентам во тој период беше многу почитуван, и Фуко почна да го доживува како интелектуален негативец. И Фуко ги негираше Маркс и Енгелс и велеше дека треба да го доживуваме Маркс само како одличен новинар, а не теоретичар. И сите нешта на кои Фуко им се приближуваше беа засилени по патувањето во Долината на Смртта. Фуко од 1975 до 1984 година беше ново суштество.
Бум: Спомнавте дека некои луѓе не се согласуваа со вашиот експеримент и сметале дека сте невнимателни со благосостојбата на Фуко.
Вејд: Многумина академици беа многу негативни по ова прашање, велејќи дека ова е упад во умот на голема личност. Не треба да се мешам во неговиот ум. Но, Фуко беше свесен, а ние бевме со него цело време.
Бум: Помисливте ли за последиците што ова искуство ќе ги има врз вашата кариера?
Вејд: Во ретроспектива, требаше.
Бум: Дали ова беше еднократно искуство? Дали повторно се видовте со Фуко?
Вејд: Да, Фуко нè посети повторно. Кратко по неговата втора посета, која беше две недели подоцна, отседнавме на планините – тоа беше планинско искуство.
Бум: Повторно со музика и ЛСД?
Вејд: Без ЛСД, но сè друго. Откако си отиде вториот пат, седнав и напишав текст за искуството, насловен Патување во Долината на Смртта. Никогаш не е објавен. Фуко го прочита. Имавме интензивна преписка. И тогаш повторно си поминавме фантастично со него во 1981 година, кога тој беше на конференција на Универзитетот во Јужна Калифорнија.
Бум: Дали ги зачувавте писмата на Фуко?
Вејд: Да, околу дваесет. Последното беше напишано во 1984 година. Тој праша дали може да дојде да живее со нас во Силверлејк, бидејќи страдаше од смртна болест. Мислам дека сакаше да умре како Хаксли. Реков да, се разбира. За жал, пред да биде подготвен за пат, стапицата на историјата го изненади.
