21 Apr Писмо: Европратениците се обратија до владата на Северна Македонија во врска со правното признавање на родот и Законот за матична евиденција
Премиер, Димитар Ковачевски
Прв вицепремиер и министер за политички систем и односи меѓу заедниците, Артан Груби
Вицепремиер за европски прашања, Бојан Маричиќ
Министер за правда, Никола Тупанчески
Брисел, 20 април 2022 година
Предмет: Потребата да се обезбеди правото на транс и небинарните лица на правно признавање на родот во Законот за матична евиденција
Почитуван премиере Димитар Ковачевски,
Почитуван прв вицепремиере и министре за политички систем и односи меѓу заедниците, Артан Груби,
Почитуван вицепремиере за европски прашања, Бојан Маричиќ,
Почитуван министре за правда, Никола Тупанчески,
Ние, долупотпишаните членови на Европскиот парламент, денеска ви се обраќаме во врска со потребата да се обезбеди правото на транс и небинарните лица на правно признавање на родот во Северна Македонија.
Неодамна бевме информирани за повлекувањето на предлог-законот за матична евиденција, кој вклучуваше законски одредби кои го регулираат правното признавање на родот во националното законодавство. Бевме изненадени од ваквиот развој на настаните и од фактот што Комисијата за политички систем и односи меѓу заедниците на Собранието немаше шанса да го разгледа предлог-законот, кој долго се чекаше.
Всушност, по пресудата на X против поранешната југословенска Република Северна Македонија во Европскиот суд за човекови права,[1] од Северна Македонија се бараше да усвои законодавна рамка за правно признавање на транс лицата. Според случајот:
¶69. Сето горенаведено е доволно за Судот да заклучи дека сегашната регулаторна рамка во тужената држава за правно признавање на родот остава неодговорени голем број важни прашања. Меѓу нив е постоењето и природата на секое барање што треба да го исполни подносителот за да може да се промени ознаката за пол/род во официјалната евиденција. Како што е наведено[…], домашното право не го решава тоа прашање.
¶70. Судот утврди дека околностите на случајот откриваат законодавни празнини и сериозни недостатоци што го оставаат жалителот во ситуација на вознемирувачка несигурност во однос на неговиот приватен живот и признавањето на неговиот идентитет. Како што е наведено погоре […], долготрајното испитување на барањето на апликантот, за кое единствена одговорност имаа националните власти, има долгорочни негативни последици за неговото ментално здравје. Претходните размислувања се доволни за да му овозможат на Судот да заклучи дека сегашната правна рамка во тужената држава не обезбедува „брзи, транспарентни и достапни процедури“ за промена во изводите на родени за регистрираниот пол на трансродовите лица […].
Според тоа, случајот создаде позитивна обврска на извршната власт на Северна Македонија да ја регулира состојбата, што се обврза да го направи во рамките на Законот за матична евиденција.
Почитуван Премиере, почитувани Министри, ја користиме оваа прилика да ве потсетиме на годишниот извештај подготвен од Комисијата за надворешни работи на Европскиот парламент за Северна Македонија минатата година,[2] усвоен од мнозинството пратеници во Собранието, во кој се вели:
¶40. Го поздравува обновеното усвојување на законодавството за антидискриминација од страна на сите политички партии и го поздравува транспарентниот процес на назначување на Комисијата за заштита од дискриминација, обезбедувајќи заштита и вклучување на сите маргинализирани групи; го охрабрува Собранието да усвои законодавство што ќе овозможи поедноставена, транспарентна и пристапна процедура за правно признавање на родот врз основа на самоопределување, и спречување на дискриминација врз основа на сексуална ориентација или родов идентитет; забележува организацијата на првиот Скопје Прајд во јуни 2019 година;
Разбираме дека процесот да се предложи закон, кој дури беше изготвен во консултација со засегнатите чинители на граѓанското општество, беше долг процес, но дека беше пронајден компромисен договор. Самоопределувањето не беше дел од овој договор, а не беше ниту условот за задолжителен развод или признавање на небинарни лица, но бевме информирани дека граѓанското општество гледа на тоа како позитивен чекор во вистинската насока.
Согласно, ја повикуваме Владата да не престанува со напорите да предложи законска регулатива која ќе ги решава грижите на актерите на граѓанското општество и на ЛГБТИК организациите, како и спроведувањето на обврските од Европската конвенција за човекови права. Овој закон има потенцијал да ја позиционира Северна Македонија како прогресивен чинител на полето на правното признавање на родот на Балканот и ја повикуваме Владата да го искористи и да ги донесе потребните законски измени.
Позитивно очекуваме одговор во ваше име.
Со почит,
Marc ANGEL, Co-Chair, LGBTI Intergroup (S&D)
Terry REINTKE, Co-Chair, LGBTI Intergroup (Greens-EFA, Vice-President)
Fabio Massimo CASTALDO, Vice-President, LGBTI Intergroup (Non-attached)
Pierre KARLESKIND, Vice-President, LGBTI Intergroup (Renew Europe)
Malin BJÖRK, Vice-President, LGBTI Intergroup (The Left)
Maria WALSH, Vice-President, LGBTI Intergroup (EPP)
Michal ŠIMEČKA, EP Vice-President
Frédérique RIES, Vice-President, Renew Europe
Marisa MATIAS, Vice-President, The Left
Cyrus ENGERER (S&D)
Evin INCIR (S&D)
Gwendoline DELBOS-CORFIELD (Greens-EFA)
José GUSMÃO (The Left)
Kim VAN SPARRENTAK (Greens-EFA)
Malte GALLÉE (G-EFA)
Monika VANA (Greens-EFA)
Niklas NIENASS (Greens-EFA)
Pernando BARRENA (The Left)
Rasmus ANDRESEN (Greens-EFA)
Sandro GOZI (Renew Europe)
Saskia BRICMONT (Greens-EFA)
Sirpa PIETIKÄINEN (EPP)
Sophie IN’T VELD (Renew Europe)
Thijs REUTEN (S&D)
[1] European Court of Human Rights in case of X v. the Former Yugoslav Republic of Macedonia (17 January 2019), Application no. 29683/16, accessible at https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-189096.
[2] European Parliament resolution of 25 March 2021 on the 2019-2020 Commission Reports on North Macedonia (2019/2174(INI)), accessible at https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0114_EN.html.