03 Oct ОН Комитет за правата на детето: Насилството врз децата е клучна област за загриженост
Комитетот за правда на детето на ООН ги објави заклучните согледувања од комбинираниот трет до шести периодичен извештај на Република Северна Македонија. Во заклучните согледувања, насилството над децата е клучна област за загриженост, заедно со анти-дискриминацијата, недостатокот на координација, здравјето и здравствените сервиси и децата со попреченост.
Во областа на заштитата и превенцијата од насилство кон децата Комитетот е загрижена за недостатокот на буџет за спроведување на националните политики и мерки во оваа област, недоволниот број на професионалци кои работат со деца и слабите капацитети на институциите особено во Центрите за социјална работа и училиштата и недостаток на специјализирани сервиси за рехабилитација на деца и адолесценти жртви на насилство, особено сексуално насилство. Недостатокот на соработка и координација помеѓу институциите во случаите на насилство над деца и отсуството на стандардни процедури во овие случаи е сериозен и долготраен проблем, кој придонесува до секундарна виктимизација на децата и отсуство на одговорност и отчетност кај институциите. Оттука, се препознава и проблемот на не прибирање на релевантни податоци од институциите за случаите на насилство и недостатокот на податоци за истраги и гонење на случаи на сексуална злоупотреба на деца. Комитетот нотира и недоволни системски напори за справување со врсничкото насилство во училиштата, онлајн малтретирањето и насилството врз ЛГБТ младите, децата со попреченост и децата Роми. Изразена е загриженост за недостатокот на социјална свест за насилството и пасивно прифаќање на насилството врз жените и децата поради традиционалните ставови и верувања во однос на родовите улоги.
Во областа на спречувањето и заштитата од насилството врз децата Комитетот препорачува на земјата:
(а) Да се осигури дека новиот национален акционен план за спречување и справување со злоупотребата и запоставувањето на децата и стратегијата за превенција и заштита на децата од насилство (2020-2025) се целосно имплементирани и дека има доволно човечки и технички и финансиски ресурси распределени;
(б) Зајакнување на Центрите за социјална работа со зголемување на бројот на социјални работници и обезбедување нивна достапност 24/7, формализирање на координацијата и соработката со здравствениот сектор и со органите на прогон со цел обезбедување унифициран пристап за поддршка на децата во ризик од насилство ;
(в) Спроведување на задолжителен систем за пријавување, истрага и мулисекторска пријателска за децата интервенција во сите случаи на насилство, вклучително и во случаи на занемарување и сексуална злоупотреба, во и надвор од домот и во дигиталната средина;
(г) Да се осигури дека децата жртви и сведоци на сите форми на насилство се интервјуирани без одлагање од страна на обучени форензичари во установи пријателски за деца, избегнувајќи повторна виктимизација со повторливи интервјуа;
(д) да се воведе како стандардна процедура прифаќањето на аудио-визуелните снимки од сведочењето на детето како главен доказ проследен со вкрстено испрашување без одлагање;
(ѓ) Да се обезбеди дека децата жртви на сите форми на насилство имаат пристап до терапија фокусирана на траума и друга соодветна рехабилитација, вклучително и поддршка на членовите на семејството кои не се сторители на насилството;
(е) Да се зајакнат програмите за обука за родителство, за да се промовираат стратегии за ненасилно воспитување, вклучувајќи родители на деца со попреченост, родители Роми и деца со предизвикувачко однесување;
(ж) Зајакнување на образовните кампањи со вклучување на децата за подобрување на општествената свест со цел да се стави крај на насилството врз децата, вклучително и сексуалната злоупотреба и експлоатација, онлајн насилството, врсничкото насилството и трговијата со луѓе;
(з) Спроведување на сеопфатно истражување за распространетоста на врсничкото насилство врз основа на сексуалната ориентација, родовиот идентитет и етничкото потекло, особено во однос на децата Роми, и зајакнување на образовните мерки за спречување на такво насилство;
(ѕ) Спроведување на национално истражување за насилството врз децата, вклучувајќи собирање податоци за сексуална експлоатација и злоупотреба на деца, податоци за случаи кои се пријавени до властите, случаи кои се истражувани и гонети и податоци за санкциите што се наметнати на сторителите.
Во областа на штетните практики кон децата Комитетот бара: а) спроведување мерки за искоренување на детските бракови и подигање на свеста за негативните влијанија на таквите штетни традиционални практики врз децата, особено кај ромското население; и б) интерсексуалните деца да не се подложуваат на непотребен медицински или хируршки третман, во согласност со правата на детето на телесен интегритет, автономија и самоопределување. Обезбедување на обесштетување на жртвите на таков третман, вклучително и соодветна компензација, притоа обезбедувајќи соодветни социјални, медицински и психолошки услуги, советување и поддршка на интерсексуалните деца и нивните семејства.
Во областа на здравјето Комитетот бара: а) обезбедување на поголем пристап до сеопфатно, соодветно на возраста, научно засновано образование за сексуалното и репродуктивното здравје и права, кое вклучува информации за спречување на адолесцентна бременост и за високо ризично сексуално однесување, ги вклучува прашањата на сексуалната ориентација и родов идентитет, планирање на семејството и контрацепциони средства, како и за превенција и третман на сексуално преносливи инфекции; б) намалување на стапката на употреба на дрога од страна на деца и адолесценти, меѓу другото, со обезбедување информации и едукација за спречување на злоупотреба на супстанции, вклучително тутун и алкохол, и развивање достапни програми и мерки погодни за младите за третман на зависности; в) Развивање програми за спречување на самоповредување и самоубиства; г) гарантирање на пристапот на адолесцентите до безбеден абортус во сите околности и услуги за нега по абортусот, осигурувајќи дека нивните ставови секогаш се слушаат и соодветно се земаат предвид во процесот на донесување одлуки.
Комитетот ги поздравува мерките преземени за борба против насилството врз децата, вклучително и законските реформи кои ги криминализираат дејствијата на физичко, психичко и кој било друг вид на насилство врз дете; усвојувањето на новиот национален акционен план за спречување и справување со злоупотребата и запоставувањето на децата и стратегијата за превенција и заштита на децата од насилство 2020–2025 година; ратификацијата на Конвенцијата на Советот на Европа за заштита на децата од сексуална експлоатација и сексуална злоупотреба (Конвенција од Ланзароте); и ратификацијата на Конвенцијата на Советот на Европа за спречување и борба против насилството врз жените и семејното насилство (Истанбулска конвенција).
Коалицијата Маргини апелира до надлежните институции, а особено Министерството за труд и социјална политика и Министерството за образование да преземат конкретни мерки за спроведување на препораките на Комитетот за правата на детето. Бараме унапредување на законската рамка во областа на образованието за спречување и заштита од насилство и дискриминација, вклучително засновани на род, сексуална ориентација и родов идентитет. Исто така, бараме зајакнување на капацитетите и на социјалните работници и на образовниот кадар за превенција и заштита од насилство врз деца и соодветно спроведување на Законот за основно образование во овие области и примена на Упатството за постапка за пријавување и заштита на ученик жртва на која било од формите на насилство, злоупотреба или занемарување.